Link Video: https://youtu.be/ZTGfGdREWGM
Ngày 21/6, RFA Tiếng Việt có bài “Rủi ro cao ở khu vực Tây Nguyên Việt Nam” của Giáo sư Zachary Abuza, giáo sư tại Đại học Chiến tranh Quốc gia Hoa Kỳ ở Washington và là trợ giảng tại Đại học Georgetown.
Đề cập đến vụ việc xảy ra ở Đắk Lắk, tác giả cho biết, cho đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam ngay lập tức cử Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang và Thứ trưởng Công an Lương Tam Quang tới nơi xảy ra vụ việc, để thể hiện sự kiểm soát của Chính phủ. Đây là một dấu hiệu cho thấy sự bất an của nhà cầm quyền, tác giả nhận xét.
Tác giả phân tích, có một số nguyên nhân cơ bản cho bất kỳ cuộc bạo loạn nào liên quan đến người Thượng.
Đầu tiên là vấn đề đất đai, sự xuất hiện của người Kinh ở Tây Nguyên đã đặt người Kinh ở đây vào vị thế mâu thuẫn với người Thượng. Một cách đột ngột, đất đai trở thành sở hữu của những người Việt mới đến định cư và người Thượng đã không thể làm nông nghiệp theo cách truyền thống du canh du cư của họ.
Về chính trị, tác giả cho biết, người Thượng có mối quan hệ thân thiết với cả chính quyền Thực dân Pháp cũng như người Mỹ. Trong Chiến tranh Việt Nam, Mỹ đã dựa vào người Thượng và người Hmong ở Lào để ngăn chặn việc di chuyển của quân đội và vật tư của Bắc Việt, dọc theo Đường mòn Hồ Chí Minh. Và Hà Nội không bao giờ tha thứ cho họ về điều này.
Ngoài chính trị, tác giả nhận xét, đơn giản là người Kinh đã có nhiều hành xử trịch thượng đối với người Thượng. Vì vậy, người Thượng xem người Kinh đơn giản là đang thực hiện một hình thức của Chủ nghĩa Thực dân nội bộ.
Với Hà Nội, sự thù địch và ngờ vực đối với người Thượng càng trở nên phức tạp hơn, trước thực tế, nhiều người Thượng là những tín đồ Tin Lành. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ công nhận 6 tôn giáo, đồng thời kiểm soát hoạt động và nhân sự của những tôn giáo này, tác giả cho hay.
Nhiều hội thánh Tin lành [độc lập] tiếp tục không được công nhận, và vì vậy, họ trở thành bất hợp pháp. Thực tế, nhiều hội thánh của người Thượng nhận được sự hỗ trợ của các nhóm tôn giáo ở Mỹ và những nơi khác, làm gia tăng sự lo lắng, hoang tưởng của Hà Nội.
Tuy nhiên, theo tác giả, đất đai và tự do tôn giáo là trung tâm của những sự bất bình của người Thượng nhưng vẫn còn những lý do khác nữa.
Mặc dù không nên theo thuyết âm mưu, nhưng tác giả nhận thấy, cần cân nhắc rằng, tình trạng bất ổn xảy ra vào thời điểm khi quan hệ Hoa Kỳ – Việt Nam chuẩn bị được nâng cấp lên thành “quan hệ đối tác chiến lược“. Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã đồng ý về nguyên tắc rằng, sẽ thăm Washington vào mùa hè này, và Tổng thống Biden dự kiến sẽ đến Việt Nam vào mùa thu năm nay.
Tác giả cho rằng, không phải tất cả mọi người trong các cấp Đảng và các cơ quan an ninh quốc gia vốn bảo thủ và bài ngoại của Việt Nam, đều vui mừng trước mối quan hệ ngày càng sâu sắc này. Một cuộc đàn áp mạnh tay, nhiều khả năng sẽ khiến Quốc hội Mỹ soi xét kỹ lưỡng hồ sơ nhân quyền, các hoạt động tấn công các nhà báo, nhà hoạt động môi trường độc lập, cũng như việc kiểm soát truyền thông xã hội vốn đã rất tồi tệ của Việt Nam.
Cho đến nay, tác giả nhận xét, chúng ta biết rất ít về động cơ của những cuộc tấn công này, cũng như tổ chức của nhóm tấn công, cũng như mối quan hệ của họ với nước ngoài nếu có. Các nhóm người Thượng ở Mỹ đã khẳng định không liên quan tới biến cố này.
Tác giả dẫn báo chí Nhà nước cho biết, 3 trong số những người đàn đông bị bắt khai rằng, họ đã được hứa trả những số tiền lớn để giết cán bộ.
Chính phủ Việt Nam đã đưa ra rất ít bằng chứng ngoài lời khai của các cá nhân bị bắt, nhưng với truyền thống ép cung của Việt Nam, đây không phải là bằng chứng đáng tin cậy.
Theo tác giả, Chính phủ sẽ có những phản ứng mạnh tay.
Truyền hình Nhà nước phát sóng hình ảnh Bộ Công an triển khai các lực lượng với vũ khí là súng trường bắn tỉa. Họ rõ ràng không xem nhẹ vụ việc này.
Cùng lúc, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã được huy động đến huyện Cư Kuin để đảm bảo an ninh – một chức năng mà quân đội bấy lâu tránh thực hiện.
Chính phủ Việt Nam cũng ngay lập tức nhận được sự hợp tác của Chính phủ Campuchia thông qua việc thắt chặt kiểm soát biên giới.
Tác giả nhận xét, sẽ có thêm nhiều thông tin về các cuộc tấn công này và động cơ của những người tham gia, nhưng có một điều chắc chắn rằng, bất cứ thứ gì được truyền thông Nhà nước Việt Nam đăng tải đều có lý do của nó. Trong khi Chính phủ Việt Nam có toàn quyền thúc đẩy trật tự và luật pháp, họ từ lâu đã phớt lờ những bất bình chính đáng của người dân tộc thiểu số và sẽ chuyển từ việc kiểm điểm bản thân sang đổ lỗi cho các lực lượng nước ngoài.
Hoàng Anh – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Báo chí Cách mạng Việt Nam ngày càng bị kiểm soát chặt hơn
>>> Nguy cơ đối với người Thượng đang tị nạn tại Thái Lan
>>> Xã hội biết tiếp nhận chỉ trích mới có khả năng giải quyết vấn đề
>>> Lãnh đạo có tự hỏi, vì sao nông dân Thái lại giàu hơn nông dân Việt?
“Đất nước có bao giờ được thế này không?”
